Những điều thú vị về Tết Trung thu của người Nhật Bản

Nhật Bản là một trong những quốc gia thuộc nền văn hóa Á Đông nên người Nhật cũng có tục lệ cúng trăng vào mùa thu. Tuy nhiên Tết Trung thu của người Nhật có rất nhiều sự khác biệt so với Việt Nam.

NGUỒN GỐC LỄ HỘI NGẮM TRĂNG

Trong tiếng Nhật "Tsukimi" có nghĩa là "ngắm trăng", còn chữ "O" thường được thêm vào phía trước để thể hiện sự trang trọng. Lễ hội thường diễn ra vào ngày 15/8 âm lịch, tức là vào khoảng tháng 9 - 10 dương lịch, và là dịp để mọi người thưởng thức đêm trăng đẹp nhất trong năm.

Có giả thuyết cho rằng Otsukimi bắt nguồn từ Tết Trung thu của Trung Quốc. Ngày lễ này được lưu truyền vào đảo quốc Nhật Bản thông qua những đoàn đi sứ nhà Đường trong thời kỳ Heian (794 - 1185).

Tsukimi (月見) hay Otsukimi (お月見) có nghĩa là ngắm trăng

Ban đầu, Otsukimi chỉ dành cho hoàng gia và tầng lớp quý tộc, nhưng thời kỳ Edo (1603 - 1868) thì nó đã được phổ biến rộng rãi như một lễ hội dân gian. Những mùa lễ Otsukimi đầu tiên được người dân tổ chức vào giai đoạn sau khi đã thu hoạch hoa màu mùa hạ và chuẩn bị bước vào mùa gặt lúa nước, với mục đích cầu xin thần linh mang đến những vụ mùa tươi tốt cho con người. Với ý nghĩa đó, Otsukimi đã đi sâu vào đời sống tinh thần của con người Nhật Bản.

TRUNG THU TỔ CHỨC 2 LẦN - NÉT ĐỘC ĐÁO CHỈ CÓ TẠI NHẬT BẢN

Ngoài 15/8 âm lịch, Otsukimi được tổ chức lần 2 vào khoảng 1 tháng sau - ngày 13/9 âm lịch, đêm 13 này còn được gọi là "trăng sau".

Người Nhật quan niệm rằng một khi đã ngắm trăng đêm 15 thì nhất định phải ngắm trăng vào đêm 13. Bởi nếu chỉ ngắm trăng đêm 15 thì chắc chắn sẽ gặp xui xẻo hay tai họa, điều kiêng kị này trong tiếng Nhật được gọi là "Kata-tsukimi". Đây cũng là một nét khác biệt của Otsukimi Nhật Bản.

CÂU CHUYỆN THỎ NGỌC GIÃ BỘT LÀM BÁNH MOCHI TRÊN CUNG TRĂNG

Nếu như người Việt Nam tưởng tượng trên cung trăng có cây đa và chú Cuội, thì người Nhật Bản tin rằng có một chú thỏ đang sinh sống trên vương quốc của thần Mặt trăng và đến đêm Otsukimi lại giã bột làm bánh dày mochi. Liên tưởng về một chú thỏ đang ngồi ăn bánh dango cũng xuất hiện nhiều địa phương trên nước Nhật.

Hình ảnh thỏ ngọc giã gạo làm bánh mochi

Ngoài ra, có một câu chuyện khác được trẻ em Nhật Bản yêu thích và có nguồn gốc từ thần thoại Ấn Độ. Câu chuyện kể về thượng đế đã hóa thân thành một ông lão ăn xin để thử thách 3 con vật là khỉ, cáo và thỏ. Trong khi khỉ trèo cây hái trái ngon, cáo trộm đồ cúng ở các ngôi mộ để tặng ông lão thì thỏ không có gì cả.

Để có đồ ăn cho ông lão, thỏ đã hiến tặng chính mình bằng cách lao mình vào đống lửa. Cảm động trước tấm lòng của thỏ, thượng đế đã hồi sinh thỏ và để chú sống tại cung trăng.

ĐÓN TẾT TRUNG THU THEO PHONG CÁCH NHẬT BẢN

Để có thể thưởng thức đêm lễ Otsukimi một cách trọn vẹn nhất, cần phải chuẩn bị những thứ như sau:

Nơi ngắm trăng

Có thể là trong phòng, trong vườn, ở hiên nhà hay bất kỳ nơi nào thoáng đãng có thể ngắm trăng thuận tiện nhất. Nếu chọn một nơi mà tầm nhìn bị che chắn thì sẽ không thưởng thức được đêm trăng đẹp một cách trọn vẹn được.

Lễ hội ngắm trăng cũng là dịp để gia đình đoàn tụ, sum họp cùng nhau

Vật trang trí

Vật trang trí phổ biến nhất trong lễ hội Otsukimi chính là một trong bảy loại cỏ nổi tiếng của mùa thu Nhật Bản: Cỏ lau (Susuki). Từ xưa, cỏ lau được xem như là hiện thân của thần mặt Trăng, đem đến sự sung túc cho gia đình và giúp mùa màng bội thu. Ngoài ra, cũng có nơi cho rằng hình dáng chĩa nhọn của sợi cỏ lau có khả năng xua đuổi ma quỷ. Vì vậy, cỏ lau cũng thường được đem treo trước cửa nhà.

Cỏ lau được xem là biểu tượng trang trí không thể thiếu của lễ hội Tsukimi

Ngoài cỏ lau, vật trang trí khác thường thấy là 6 loại cỏ mùa thu còn lại gồm có hồ chi (Hagi), sắn dây rừng (Kuzu), hoa nữ lang (Ominaeshi), trạch lan (Fujibakama), cát cánh (Kikyo) và cẩm chướng (Nadeshiko), cùng nhiều loại hoa dại khác.

Đồ cúng

Tsukimi-dango là tên gọi của bánh trung thu Nhật Bản (thường được gọi là dango), đây là loại bánh truyền thống được bày ra vào đúng ngày rằm tháng 8 âm lịch. Việc dâng cúng loại bánh này với mục đích chính là để dâng lên thần linh, tổ tiên cầu mong cho mùa màng bội thu, và người Nhật còn quan niệm rằng chúng sẽ giúp bạn trở nên khỏe mạnh và hạnh phúc hơn.

Cách làm bánh Tsukimi-dango rất đơn giản, tương tự cách làm bánh trôi nước ở Việt Nam, chỉ khác nguyên liệu. Để làm bánh Dango, người ta thường sử dụng bột Shiratama pha với bột Joushinko nên tạo ra chiếc bánh có độ cứng vừa, dai, dẻo.

Bánh Dango của người Nhật có nhiều hình dạng nhưng phổ biến nhất là bánh hình tròn. 

Vào đêm 15, người Nhật thường xếp khoảng 15 viên bánh dango lên đĩa để cúng. Tuy nhiên, tùy theo năm thường hay năm nhuận mà cũng có người chọn số bánh bằng số đêm trăng tròn trong năm là 12 hoặc 13 viên, hoặc là 5 viên. Vào đêm 13/9 thì sẽ cúng 13 hoặc 3 viên bánh.

Sau khi cúng, bánh được đem nướng sơ cho hơi giòn, quết mật đường lên, ăn kèm với bột đậu nành Kinanko hay đậu đỏ, nhấm nháp với trà xanh.

Các loại rau quả khác

Giống như tên gọi khác của đêm 15 là "Imomeigetsu" (trăng mùa khoai), Otsukimi còn được xem là lễ cầu chúc cho mùa thu hoạch khoai các loại. Do đó, vào đêm này, cũng có thể cúng khoai tây lẫn khoai môn. Còn đồ cúng thích hợp của đêm 13 là lê và đậu các loại.

Thêm vào đó, việc cúng các loại rau quả khác mà tự tay trồng còn mang ý nghĩa cảm tạ thần linh đã mang đến những vụ mùa tươi tốt. Tùy theo từng địa phương mà các loại rau quả này sẽ khác nhau. Đặc biệt, người Nhật tin rằng nếu cúng những loại trái cây như nho thì điều ước sẽ dễ thành hiện thực.

Rước đèn cá chép

Cũng giống như trẻ em Việt Nam, các trẻ em Nhật Bản cũng có đèn cá chép vào mỗi dịp Trung thu.

Cá chép là biểu tượng cho lòng can đảm, chính trực của võ sĩ Samurai

Người Nhật cho rằng: Cá chép là hiện thân cho lòng can đảm và sự mạnh mẽ bất diệt. Cá chép hiện thân của võ sĩ Samurai vì nó dám lội ngược dòng thác nước chịu bao nhiêu khó khăn để có được thành quả tốt đẹp, được người Nhật vô cùng thán phục.

Nguồn: Tổng hợp